ONLAR 110 milyon yıldır bu mavi gezegende yaşıyorlar. Bundan 200 bin yıl önce homo sapiens (biz yani insanlar) ortaya çıkmadan milyonlarca yıl önce vardı onlar. Latince ‘bilen adam’ anlamına gelen homo sapiens türediğinden beri, varlıkları tehlike altında. Caretta caretta dostlarımızdan bahsediyorum. Su kaplumbağası olarak da anılan bu dostlarımızla, dalış yaptığım zamanlarda çok rastlaştım. Hatta bir keresinde, panik atak geçirecek kadar korktuğum bir an, bir tanesiyle karşılaştık. Yaklaşık 20 metre derindeydik ve turkuaz suyun içinde üzerine ışık huzmeleri vururken göz göze gelmiştik. İlahi bir an gibiydi. O kadar mutlu olmuştum ki korkum uçup gitmişti. Sudan çıktığımda neredeyse bir melodi duyduğuma yemin edecektim.

SABAH 4’TE NÖBET

Oksijeni havadan almasına rağmen caretta caretta hep denizde yaşıyor. Sadece yumurtalarını bırakmak için karaya çıkıyor. Kumsalda 50 santimetre derinliğe bırakıyor yumurtalarını ve 2 ay sonra bebekler çıkıyor. Bir kaplumbağa tek seferde 100 kadar yumurta bırakabiliyor ama o kadar azı yaşıyor ki… Yumurtadan çıkan yavruların yüzde 40’ı denize ulaşırken, sadece binde biri hayatta kalıyor. Şu sıralar yumurtalarından çıkmaya başladı veletler. Mavi’nin Kurumsal İletişim Müdürü Serpil Berkan, Orta Anadolu ile birlikte Ekolojik Araştırmalar Derneği’ne (EKAD) sponsor olduklarını söyleyip Indigo Turtles Kampına davet edince uçarak gittim tabii ki.

Caretta caretta’lar yumurtadan sabaha karşı çıkıyorlar. Onlara eşlik edebilmek için sabahın dördünde nöbete dikilmek gerekiyor. Kaplumbağa dostu biyolog doktor Ali Fuat Canbolat ile de böylece tanıştık. EKAD, inanılmaz bir gayretle kaplumbağa yumurtlama alanlarını korumaya çalışıyor. Onlarla birlikte yuvaları eşeledik, yumurtadan çıkmış ama yeryüzüne çıkmayı becerememiş bebelere yardım ettik. El sürmemeye çalıştık. Herkes eline alıp mıncıklasa bebelerin dengesi bozulur. Denize kadar yürümeleri gerekiyor ki ciğerleri açılsın. O muhteşem yürüyüşü izlemek paha biçilemez bir deneyimdi.

GÜNEŞLE ARALARINA GİRMEK

Yuvadan çıkınca, denizin ışıltısına doğru yürümeye başlıyorlar. Bazıları şaşırıp güneşe doğru yürüyor. İşte o zaman güneşle aralarına girip gölge yapmak gerekiyor.

Denize kadar gitmeyi başaranların bazıları maalesef yüzemiyor. Gerçekten çok azı hayatta kalmayı başarıyor. Bir yanda onları avlamayı bekleyen kuşlar, bir yanda denizde avını bekleyenler… Ama bunlara müdahale etmek de yasak. Çünkü doğanın dengesine karışmamamız gerekiyor.

İtiraf edeyim; eğitimdeki boşluktan faydalanıp denize girmeden önce iki yavruyu öptüm. Kimse öpmeyin dememişti çünkü. Sonra maske ve şnorkelimi takıp onlarla yüzdüm. Bu miniklerle iki gün geçirip, yaşamın mucizesine bir kez daha tanıklık ederek döndüm.

 

 

 

 

 

 

 

Belek dünyada bir numara oldu

INDIGO Turtles Kampın’da 50 kadar gönüllü vardı. Gönüllüler minimum bir ay kalıyor. Hepsi üniversite öğrencisi gençler. Türkiye’nin farklı farklı illerinden gelmişler. Aralarında Avusturya, İsviçre gibi yurtdışından gelenler de vardı. Ali Fuat Canbolat, Belek’te 30 kilometre sahilin çalışma alanları olduğunu söylüyor. Gece 22.00-03:00 arası ve 05:00-11.00 arası iki vardiya arazi çalışmaları oluyor. Canbolat 2200 yuvayı ekiplerin tespit edip, taradığını anlattı. Yavrular gittikten sonra yumurtaları da sayıyorlar.

Kaplumbağaların yaşamına en büyük tehdit ışık! Turizm ile kumsallar aydınlanınca, yuvadan çıkan yavrular yön duygusunu kaybediyor. Çünkü onlar ışıldayan denize doğru yürüyorlar. Ortada daha aydınlık bir şey olunca ona yöneliyorlar ve gerçek yuvaları denize varamıyorlar. Aslında anne yumurtaları bırakmak için ışıklandırılmış otel önlerini seçmiyor ama yer bulamayınca bazen mecbur kalıyorlar. Canbolat, turizm yatırımcılarıyla uyum içinde olmaya çalıştıklarını anlatıyor. Pek çok otel geceleri kumsalı aydınlatmaktan vazgeçmiş böylece.

EKAD’ın 17 yıllık çalışmalarının sonucunda ne olmuş dersiniz? Yunanistan’daki Zakintos caretta caretta’ların en çok yumurta bıraktığı sahil iken şimdi Belek, 2200 yuva ile dünyada bir numaraya yükselmiş.

 

 

 

 

 

 

Kaplumbağalar uğruna maymun olduk

BELEK’te olduğumuz sırada meteoroloji rekor sıcaklık uyarısı veriyordu. Erimek suretiyle varlığımızın bir kısmını orada bıraktık diyebilirim. Yavrularla ilk karşılaşmamızda fotoğraf çekebilmek için heyecandan yerlerde süründük. Bu seyahatime kendileri de en az yavru kaplumbağalar kadar tatlı olan Çiler Geçici, Mehmet Kırali, Ai Murat Yılmaz, Serpil Berkan, Aydan Tüzün eşlik etti. Bu sayfada gördüğünüz fotoğraflar da onlara ait. Gelemeyen Atilla Öztürk de kaplumbağalara gönülden bağlandı.

 

 

 

 

 

 

Caretta caretta evlat edinmek ister misiniz?

EKAD’ın bu faaliyetleri sürdürebilmesi için yıllık 200 bin TL bütçeye ihtiyacı var. Çevredeki turizmcilerin ayni yardımları ve iki sponsor dışında çok fazla bağış yapan yokmuş. Bağışlarınız karşılığında kaplumbağaları evlat edinebilirsiniz. Çok da büyük bir para değil, 5-10 lira bağış yaparsanız, bir kaplumbağayı evlat edindiğinize dair sertifika veriyorlar. Evlat ediniyorsunuz derken, alıp eve götüremiyorsunuz tabii ki. Yeni evlenen çevreci çiftler, nikah şekeri yerine davetlilere bu sertifikalardan vermeye başlamış. Ne kadar harika bir fikir!